علائم خرابی هارد چیست؟
خرابی هارددیسک می‌تواند به دلایل متعددی مثل: استهلاک هارد، خطای انسانی، اشکالات نرم‌افزاری، بدافزارها یا صدمات پیش بینی نشده ناشی از حوادث باشد.
اما دلیل خرابی هارد هر چه که باشد؛ دردسر بزرگ برای کاربران هارد است، به‌ویژه اگر از روش ایمن برای بازیابی اطلاعات آن استفاده نکنیم. در این نوشته می خواهیم از برخی از خرابی ها شایع انواع هارد، صحبت کنیم تا از مرگ زود رس آنها جلوگیری کنیم.
هارددیسک مثل مغز کامپیوتر عمل می‌کند و بدون آن، کامپیوتر چیزی جز یک پوسته پلاستیکی، بردهای مدار الکتریکی و قطعات مختلف نیست. هارددیسک هم به‌عنوان یک ناحیه فیزیکی که اطلاعات کامپیوتر در آن ذخیره می‌شود و هم به‌عنوان ناحیه‌ای که سرمنشاء دستورات عملکرد کامپیوتر است، برای کار کامپیوتر ضروریست.
در صورت خرابی هارددیسک، بازیابی آن امکان‌پذیر است، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که همه داده‌ها و اطلاعات مهم شامل فایل‌های شخصی، عکس‌های خانوادگی، سوابق معاملات تجاری، اطلاعات مالیاتی و غیره به طور کامل قابل بازیابی باشد
در حالی که خرابی هارد می‌تواند برای هرکسی اتفاق بیفتد، روش‌های خاصی برای محافظت در برابر آنها وجود دارد و گاهی اوقات، تشخیص کلید پیشگیری است. همچنین خرابی هارددیسک دارای انواع مختلفی است و دانستن انواع شایع و دلایل آنها همچنین می‌تواند در انجام اقدامات پیشگیرانه به کاربران کمک کند. بسیاری از انواع شایع خرابی هارددیسک از طریق نگهداری منظم و محافظت از کامپیوتر قابل پیشگیری است. اگر نوع خرابی هارد دیسک شما مکانیکی باشد، باید از یک شرکت خدمات بازیابی اطلاعات حرفه‌ای بخواهید تا در ریکاوری هارد به شما کمک کند.
مهم‌ترین نشانه های خرابی هارد دیسک
هارددیسک‌ها به چند طریق مستعد خرابی هستند، بنابراین خراب شدن هارددیسک می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد. ضمن اینکه که برخی علائم زیر می‌توانند نشانه مشکلات دیگری باشند و لزوماً نشانه خرابی هارددیسک نیستند. در موارد مشکوک، بهتر است کامپیوتر را برای ارزیابی حرفه‌ای نزد یک تکنسین بازیابی اطلاعات ببرید.
برخی از شایع ترین علائم خرابی هارددیسک عبارتند از:
- گرم شدن غیرعادی یا بیش از حد
- خطاهای مکرر خواندن یا نوشتن دیسک
- هنگ کردن مکرر کامپیوتر
- غیرقابل دسترسی بودن پوشه‌ها و فایل‌ها
- غیب شدن داده‌ها
- هارددیسک روشن می‌شود، اما قادر به انجام وظایف معمول نیست
- هارددیسک روشن می‌شود، اما به درستی شناسایی نمی‌شود، یا کاراکترهای بی‌معنی نمایش می‌دهد
- دسترسی به هارددیسک امکان پذیراست، اما دارای تأخیر است یا به نظر می‌رسد “هنگ” کرده است.(+)
- موتور هارددیسک کار می‌کند، اماهارد توسط کامپیوتر شناسایی نمی‌شود.
- هارددیسک هنگام راه‌اندازی کامپیوتر از کار می‌ایستد.
- به دلیل عدم چرخش موتور هیچ صدایی ایجاد نمی‌شود
- log هشدار/خطای کامپیوتر شامل خطاهای بررسی افزونگی چرخه‌ای (CRC) است.
- صداهای غیرعادی، از جمله صداهای تیک‌تیک، زوزه مانند یا سایش غیرقابل توضیح.(+)
انواع خرابی هارددیسک
- خرابی مکانیکی: هارددیسک‌ها یکی از معدود قطعات مکانیکی کامپیوتر هستند، بنابراین مانند هر دستگاه مکانیکی دچار استهلاک می‌شوند، هرچند خرابی مکانیکی می‌تواند در اثر ضربه شدید نیز ایجاد شود. خرابی مکانیکی به‌ویژه برای هارددیسک‌های قدیمی‌تر بسیار محتمل است که با خرابی اجزای اصلی مانند هد خواندن و نوشتن و موتورها همراه است. هنگ کردن مکرر کامپیوتر و صداهای غیرعادی می‌توانند نشانه خرابی مکانیکی باشد. خرابی‌های مکانیکی همچنین می‌توانند سبب شکستگی هد شوند، که منجر به آسیب فیزیکی جبران‌ناپذیر ناشی از افتادن هد درایو خواندن/نوشتن روی دیسک چرخان می‌شود.
- خرابی الکتریکی: هارددیسک از الکتریسیته برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند، بنابراین هرگونه خرابی در مدار الکترونیکی هد خواندن و نوشتن و برد مدار چاپی (PCB) می‌تواند منجر به از دست رفتن دسترسی به داده‌ها شود. افزایش ولتاژ برق، ناشی از خطوط برق آسیب دیده یا برخورد صاعقه، می‌تواند باعث خرابی الکتریکی شود. اگر هارددیسک روشن شود، اما نتواند اعمال روتین را انجام دهد، ممکن است خرابی الکتریکی منبع مشکل باشد.
- خرابی منطقی: هرگونه خرابی غیرفیزیکی سیستم‌های نرم‌افزاری هارددیسک می‌تواند باعث خرابی منطقی هارددیسک شود. خرابی‌های منطقی می‌تواند ناشی از هر نوع خرابی در داده‌های هارددیسک، از جمله بدافزار، فایل‌های معیوب، ویروس‌های نرم‌افزاری، بستن نادرست یک برنامه، خاموش شدن تصادفی کامپیوتر، حذف تصادفی فایل‌های ضروری برای عملکرد هارددیسک، خطای انسانی و موارد دیگر باشد. علائم خرابی منطقی می‌تواند متفاوت باشد، از غیب شدن داده‌ها و فایل‌هایی که قابل دسترسی نیستند تا خطاهای مکرر دیسک، هنگ کردن مکرر، عدم توانایی دیسک در انجام اعمال روتین، شناسایی نادرست هارددیسک، تأخیر هارددیسک و بسیاری مشکلات دیگر مربوط به داده‌های روی هارددیسک. برای کسب اطلاعات بیشتر در اینباره به پست وبلاگ ما که تفاوت بین خرابی هارددیسک منطقی و فیزیکی را توضیح می‌دهد، مراجعه کنید.
- خرابی بدسکتور: هارددیسک‌ها داده‌های مغناطیسی را روی دیسک چرخان می‌خوانند، اما از آنجا که جهت‌گیری مغناطیسی روی دیسک مصون از خطا نیست، هرگونه به هم خوردن جهت‌گیری رسانه مغناطیسی می‌تواند منجر به غیرقابل دسترسی شدن سکتوری از دیسک شود. بدسکتور امری شایع در اکثر هارددیسک‌ها است و برطرف کردن آنها دشوار است، اما معمولاً می‌توانند در ناحیه سرویس درایو قرار گیرند. با این حال، به مرور زمان بدسکتورهای دیگری می‌توانند ایجاد شده و به سقوط هد فاجعه‌بار منجر شوند. علائمی نظیر تأخیر یا هنگ کردن اعمال هارددیسک، فایل‌های غیرقابل دسترسی یا خطاهای مکرر بررسی افزونگی چرخه‌ای (CRC) می‌توانند به تشخیص بدسکتور کمک کند.
- خرابی فریمور: فریمور کامپیوتر نوعی نرم‌افزار است که وظایف کنترل و نگهداری دیسک را بر روی هارددیسک انجام می‌دهد. این همان چیزی است که به هارددیسک امکان برقراری ارتباط با کامپیوتر را می‌دهد. هرگونه خرابی در فریمور که معمولا در برد PCB و داده‌های دیسک واقع است، می‌تواند منجر به قطع ارتباط شود، حتی زمانی که تمام عملکردهای مکانیکی و الکتریکی درست انجام شود. خرابی فریمور می‌تواند به دلیل وارد شدن آسیب به ناحیه‌ای از دیسک که فریمور در آن واقع است، رخ دهد. علائم خرابی فریمور می‌تواند این باشد که هارددیسک روشن می‌شود، اما توسط کامپیوتر شناسایی نشده و یا درست شناسایی نمی‌شود، و یا در حین فرآیند راه اندازی از کار می‌ایستد.
- خرابی با مشکلات پیچیده: همچنین امکان دارد مسائل متعددی روی هم انباشته شده و زمینه یک سری خرابی علت و معلولی را مهیا سازند که دردسر عظیم و خرابی هارددیسک را به حد اعلی می‌رساند. برای مثال، خرابی منطقی ناشی از بدافزارها می‌تواند باعث خرابی‌های بدسکتور متعددی شود که آن نیز می‌تواند به‌نوبه خود به خرابی داده‌ها و برخورد هد با سطح دیسک منجر شود.
شایع ترین دلایل خرابی هارددیسک
انواع مختلف خرابی هارددیسک می‌تواند گاهی به دلایل پایان طول عمر هارد، عیوب در هنگام ساخت، خطای انسانی، بدافزارها و ویروس‌ها یا حوادث غیرمعمول رخ دهد. شایع ترین دلایل خرابی هارد خلاصه‌وار در زیر ذکر شده است:
- افزایش ناگهانی ولتاژ برق،اشکالات برق یا خطوط برق آسیب دیده
- گرم شدن بیش از حد سخت‌افزار حاصل از سیستم‌های خنک کننده یا تهویه نامناسب
- آسیب آب ناشی خیس شدن هارد،مثل: ریختن مایعات یا نفوذ رطوبت به داخل محفظه هارددیسک
- آسیب فیزیکی ناشی از سقوط هارددیسک، یا تکان ناگهانی و یا ضربه خوردن آن
- آسیب دیدن فایل‌ها به دلیل خاموش شدن تصادفی و ناگهانی کامپیوتر، بستن نادرست برنامه‌ها یا نصب نرم‌افزارهای آلوده
- بدافزارها، ویروس‌ها و خطاهای نرم‌افزارها
- خطای انسانی، که می‌تواند ناشی از دستکاری در فایل‌های ضروری برای هارددیسک باشد و شامل حذف تصادفی فایل‌های لازم برای کار دیسک می‌شود.
نحوه جلوگیری از خرابی هارددیسک
بسته به علت، مواقعی وجود دارد که خرابی هارددیسک اجتناب‌ناپذیر است، اما بسیاری از انواع شایع خرابی هارددیسک از طریق نگهداری منظم قابل پیشگیری است.
دمای محیط هارد بهتر است خنک باشد!
تهویه و خنک‌سازی مناسب کامپیوتر یکی از بهترین راه‌های محافظت از هارددیسک است. هیچ یک از فن‌ها و یا شبکه‌های تهویه بر روی کامپیوتر نباید مسدود شود و در صورت گرم شدن بیش از حد، باید کامپیوتر را خاموش کرده و اجازه دهید تا خنک شود. در صورت ادامه یافتن گرم شدن بیش از حد، کامپیوتر را باید برای سرویس نزد یک تعمیرکار مجرب برد.
محافظ برق، برای جلوگیری از نوسان ولتاژ برق
برای جلوگیری از آسیب افزایش ناگهانی خطرناک برق به هارددیسک، باید کامپیوتر را هنگام استفاده نکردن از آن از برق بکشید. در صورت تمایل به استفاده مکرر از کامپیوتر در طول روز، و دردسر داشتن کشیدن آن از برق پس از هر بار استفاده، به کار بردن یک محافظ ولتاژ هنگام متصل نگه داشتن کامپیوتر به برق ارجحیت دارد.
کامپیوتر‌ها و همچنین نواحی اطراف آن باید به طور مرتب تمیز شوند. محفظه هارددیسک به هیچ عنوان کاملاً نفوذناپذیر نیست و وارد شدن ذره کوچکی گرد و غبار به محفظه و نشستن روی هد خواندن و نوشتن، می‌تواند موجب خرابی هد شود.
نصب آنتی ویروس برای جلوگیری از ورود بدافزارها
نصب برنامه‌های آنتی‌ویروس نیز می‌تواند از کامپیوتر محافظت کرده و از بارگیری فایل‌ها یا برنامه‌های آسیب‌رسان به هارددیسک جلوگیری کند. با وجود انواع بسیار مختلف برنامه‌های آنتی ویروس، انتخاب از بین آنها ممکن است دشوار باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مطلب مقایسه بهترین نرم‌افزار آنتی ویروس در این وبلاگ مراجعه کنید.
استفاده از ابزار ویندوز برای یکپارچه سازی هارد
علاوه بر این اقدامات پیشگیرانه عمومی، انجام بررسی‌های منظم و اسکن کامپیوتر نیز برای اطمینان از عملکرد صحیح تمام دیسک‌ها و انسجام (دیفرگ کردن) فایل‌های ذخیره سازی توصیه می‌شود. هرچند این اسکن‌های دوره‌ای ممکن است از خرابی هارددیسک جلوگیری نکنند، اما می‌توانند با مشخص کردن خطاهای سیستم از آن در برابر آسیب‌های جبران‌ناپذیر محافظت کنند.
چه کاری انجام دهیم و چه کاری نباید انجام دهیم
بسته به میزان خرابی هارددیسک، روش‌های زیادی برای بازیابی اطلاعات وجود دارد که کاربران می‌توانند از آنها استفاده کنند و همچنین روش‌هایی هستند که باید بر عهده سرویسکاران حرفه‌ای گذاشته شوند. در صورت آغاز تأخیر در سیستم و ابهام در مورد خرابی هارددیسک، بلافاصله باید از فایل‌های مهم پشتیبان تهیه شود قبل از اینکه دسترسی به آنها برای بازیابی اطلاعات غیرممکن شود. پشتیبان‌گیری منظم از کامپیوتر، حتی قبل از بروز علائم خرابی هارددیسک، ایده خوبی است، زیرا حتی بهترین نرم‌افزار بازیابی اطلاعات کامپیوتر یا آزمایشگاه بازیابی اطلاعات حرفه‌ای همیشه قادر به بازیابی همه فایل‌های مهم نیستند.
کلام آخر:
اگر کامپیوتر صداهای غیرعادی ایجاد می‌کند یا هارددیسک توسط سیستم قابل شناسایی نیست ،هارد بسیار کند شده و انتقال اطلاعات با به سختی انجام می‌شود و یا کار نمی‌کند، در این صورت آن را ریستارت، هارد بوت، ریبوت یا به‌طور اجباری خاموش نکنید. بهترین توصیه در چنین شرایطی تماس با یک متخصص جهت تعیین وقت برای بازیابی هارددیسک است.